1. Thông tin cơ bản về Trái Phiếu
Trái phiếu (TP) là loại chứng khoán xác nhận quyền đòi nợ của người nắm giữ (Trái chủ) đối với đơn vị phát hành với một khoản tiền trong một thời gian xác định và cách tính lãi suất xác định.
TP có nhiều cách phân loại. Theo tổ chức phát hành thì có TP Chính phủ, đô thị, công trình và doanh nghiệp v.v.
Tóm lại Trái chủ cũng là một loại chủ nợ. Tổ chức phát hành và bên bảo lãnh thanh toán (không phải bảo lãnh phát hành nhé) chịu trách nhiệm chi trả.
1. Trái phiếu Doanh nghiệp (TPDN), cũng như các loại nợ, có nhiều loại mức độ đảm bảo và ưu tiên:
L1. TPDN có Tài sản Đảm bảo (TSĐB) là tài sản, thiết bị hoặc các tài sản khác (Secured Bond);
L2. TPDN không có TSĐB – Tín chấp. TPDN tín chấp cũng lại có 2 loại:
L21. TPDN không đảm bảo thường (Senior Unsecured Bond);
L22. TPDN không đảm bảo thứ cấp (Junior or Subordinated Unsecured Bond).
L3. TPDN chuyển đổi (L1 và L2 là không chuyển đổi. L3 khi chưa chuyển đổi cũng có hai loại: Senior và Junior – thường và thứ cấp).
2. Khi tổ chức phát hành phá sản, mất khả năng chi trả thì trình tự thu nợ như sau:
B1. Các chủ nợ (bao gồm trái chủ) nhận TSĐB nào sẽ yêu cầu bán TSĐB đó để thu nợ (nếu thủ tục thế chấp đúng, đủ). Nếu bán TSĐB vừa đủ thu thì trả hết nợ. Nếu thừa trả lại DN để thực hiện B2. Nếu thiếu thì phần thiếu thành nợ không đảm bảo cũng xuống B2.
B2. Các chủ nợ không đảm bảo thường cùng với phần thu chưa đủ của các chủ nợ có TSĐB sẽ thanh lý tài sản còn lại khác của DN nếu có. Nếu bán tài sản vừa đủ nợ thì thu chia theo tỷ lệ. Nếu thừa trả lại DN để thực hiện B3. Nếu thiếu thì cả chủ nợ thường lẫn thứ cấp cùng chịu mất hết phần thiếu vì chả còn gì đòi.
B3. Tài sản hay tiền còn lại trả chủ nợ thứ cấp. Nếu vừa đủ thì thu chia theo tỷ lệ. Nếu thừa trả lại DN để thực hiện B4. Nếu thiếu thì chủ nợ thứ cấp chịu mất hết phần thiếu.
B4. Còn lại gì chia cổ đông.
B5. Cổ đông cũng có nhiều loại nhưng không bàn ở đây.
2. Những điều cần chú ý khi nắm giữ trái phiếu Doanh nghiệp
Nếu bạn đang nắm giữ TPDN:
Cần mở hồ sơ phát hành, đọc kỹ Cáo bạch và tài liệu, hồ sơ mua trái phiếu: điều kiện phát hành, tính chất trái phiếu, có đảm bảo hay không có đảm bảo, đảm bảo bằng cái gì, các quyền trái chủ, nghĩa vụ mua lại có không bởi ai v.v Các đơn vị Tư vấn Phát hành, Bảo lãnh Phát hành, Đại lý Phân phối (bao gồm các Ngân hàng tham gia) và Tổ chức phát hành phải có các tài liệu này và phải công khai. Qua đó nắm rõ quyền và nghĩa vụ của trái chủ, đơn vị bán, đơn vị phân phối và tổ chức phát hành.
Đặc biệt quan trọng để biết TPDN bạn nắm giữ ưu tiên, đảm bảo kiểu gì:
- Nếu có TSĐB: tức chủ nợ L1. Mỗi hay vài đợt phát hành sẽ có 1 TSĐB. Đó là Tài sản nào? Ai quản lý? Pháp lý? Thủ tục? Hiện trạng? Giá?: Cần chuyên gia luật giúp đỡ.
- Nếu không TSĐB- tức chủ nợ L2: TPDN nắm giữ là L21 hay L22. Nếu chuyển đổi: là L3. Cần xác định điều kiện chuyển đổi.
Qua đó xác định chính xác nguồn thu nợ và mức độ ưu tiên được trả từ B1 đến B5 nêu tại 1.
Đánh giá tình hình tài chính, SXKD, dòng tiền trả nợ của doanh nghiệp và rủi ro: cần có chuyên gia trong lĩnh vực tài chính doanh nghiệp giúp đỡ. Đừng tiếc chi phí trả chuyên gia luật và TCDN. Nếu có thể trái chủ cùng loại TP cùng thuê để chi sẻ chi phí. Hỏi tư vấn về khả năng thanh khoản Trái phiếu Doanh nghiệp tại công ty chứng khoán, ngân hàng bán. Quyết định, cắt lỗ nếu cần phải dứt khoát. Đừng tiếc nếu muốn không đau đầu. Cái gì cũng có giá của nó.
3. Phải làm gì khi nắm giữ trái phiếu Doanh nghiệp đang vỡ nợ
Hiện có vài vụ án liên quan đến các công ty đã phát hành TPDN.
Các trái chủ nắm giữ TP các công ty này chắc như ngồi trên đống lửa. Chúng tôi chia sẻ một số kính nghiệp đểTôi, từ góc nhìn cá nhân, có mấy suy nghĩ vậy:
Về thái độ: Phải bình tĩnh, không hoảng loạn, không khôn lỏi. Khi đám đông xô đẩy thường mấy ông khôn lỏi tìm cách đạp lên người khác chạy sẽ gây hoảng loạn, hoảng loạn mới gây hậu quả chết người.
Kiểm soát đừng để cảm xúc dẫn dắt. Phải trật tự mới thoát êm. Cuống mới chết. Càng cuống mất càng nhiều. Còn sống còn kiếm ra tiền. Mất tiền chứ đã chết người đâu mà cuống hết lên. Mà chết thì còn gì nữa đâu mà tiếc với sầu.
Làm kỹ lại các bước ở 2.
Nếu được mỗi nhóm chủ nợ của cùng TSĐB, chủ nợ không đảm bảo thông thường và chủ nợ thứ cấp nên họp lại bầu ra một Ban điều hành (BĐH) để đàm phán với con nợ, cơ quan nhà nước – tài phán và các nhóm chủ nợ khác.
Hồ sơ phát hành TP luôn có quy định về Hội Nghị người sở hữu trái phiếu. Tổ chức bầu Đại diện người sở hữu trái phiếu – BĐH – để làm việc với các bên. Trong luật cũng có quy định về Người đại diện.
Cái này với đông người rất khó làm vì khó đồng quan điểm, vì khôn lỏi, vì ích kỷ, thiếu niềm tin, thừa quan hệ, khác kiến thức, giá trị v.v vì đủ cả.
Cần nhận thức: Tất cả các các trái chủ cùng TSĐB, cùng mức độ ưu tiên của công ty phải cùng nhau đoàn kết vì quyền lợi và rủi ro như nhau. Đừng hành xử kiểu “khôn lỏi” không hay lắm. Không cẩn thận kẻ khác hưởng phần lớn. Và cũng phải xác định bạn không tự làm thì sẽ có lúc phải làm: tham gia hội nghị chủ nợ khi DN phá sản. Nếu không được có thể lập nhóm nhỏ hơn.
Tốt nhất mỗi nhóm nên thuê 1 công ty luật hay luật sư có kinh nghiệm cùng tham gia BĐH và cùng đàm phán thu nợ. Luật sư sẽ giúp trái chủ hoàn thiện củng cố hồ sơ, thu thập chứng cứ và tham gia tố tụng khi cần. Chú ý chọn luật sư cho chuẩn.
Có thể sẽ có một bản án hình sự và có phần dân sự bên cạnh án hình sự, có thể không. Nếu có điều tra hình sự thì phần dân sự sẽ bị gác sang một bên làm sau – kém ưu tiên hơn. Tuy nhiên sự tham gia một cách chuyên nghiệp của luật sư ở bất kỳ giai đoạn nào cũng sẽ bảo vệ quyền lợi trái chủ tốt hơn. Chi phí chia ra không cao đâu.
1. Chú ý bàn với Luật sư chọn chiến lược hành động: Kiện hình hay dân sự? Dân sự thì đòi nợ hay phá sản? Cần cân nhắc kỹ căn cứ hiện trạng DN, chứng cứ và lợi hại.
2. Những việc này cần làm trước khi DN làm thủ tục phá sản. Mở phá sản rồi thì các quản tài viên do toà án chỉ định và đơn vị tổ chức đấu giá tài sản sẽ cầm chịch, các chủ nợ dù không muốn cũng buộc phải ngồi vào bàn hội nghị chủ nợ đàm phán nếu không muốn mất quyền lợi. Khi ấy thì các chủ nợ sẽ mất thêm rất nhiều thời gian, thêm chi phí mà chả lợi thêm cái gì. Và cẩn thận với đám kền kền đi đêm.
4. Mội số ý kiến – kinh nghiệm cá nhân
– Tất cả Bản cáo bạch , hồ sơ phát hành đều có nội dung yêu cầu bên phát hành hay bên bảo lãnh mua lại hay thanh lý tài sản đảm bảo khi một số điều kiện đáp ứng.
Trong đó điều kiện quan trọng nhất là tỷ lệ trái chủ đủ điều kiện để bắt buộc DN phát hành hay bên bảo lãnh thanh toán xử lý t(hường là 65% của lô TP đó).
…
Nếu không đủ tỷ lệ e khó lắm. Chỉ còn cách chờ nhà nước thôi. Cái quan trọng nhất là đa số trái chủ cá nhân có khi không hiểu , ko đọc hồ sơ phát hành bao giờ. Bên bán TP mấy năm qua có khi các bạn trực tiếp bán cũng chả đọc mà chỉ bán và thu hoa hồng thôi. Khổ lắm .
– Cái này cần hiểu biết đủ và có kinh nghiệm xử lý. Vai trò kết nối & trách nhiệm của bên đại lý quản lý hồ sơ trái phiếu cùng bên bán rất quan trọng. Khổ nỗi giai đoạn qua thường mấy ô này là 1 dây với nhau.
– Nếu trái chủ biết cách khôn ngoan liên kết và thoả thuận trước mắt xử lý tài sản đảm bảo để thu về 1 phần tiền là khôn ngoan nhất và nhanh nhất… sau đó mới tính toán phương án khác.
3. Bổ sung chỗ 3C
- Hồ sơ TP sẽ có quy định về Hội Nghị người sở hữu trái phiếu. Mình nhìn vào để tổ chức.
- Bầu lại Đại diện người sở hữu trái phiếu để làm việc với các bên (bên quản lý tsbđ, bên lưu ký, luật sư…). trong luật cũng có quy định về Người đại diện này, mình làm theo và bổ sung vào tài liệu trái phiếu nếu lúc phát hành chưa có (cùng với sự đồng ý của đơn vị lưu ký).
- Một luật sư: Khi yêu cầu đúng luật, chặt chẽ, bài bản sẽ chặn được các cửa đi ngang về tắt thiệt hại nhà đầu tư.
- Doanh nghiệp phát hành trái phiếu là vay nợ. Người mua trái phiếu bản chất là cho doanh nghiệp phát hành trái phiếu vay với các điều kiện do người vay (doanh nghiệp phát hành trái phiếu) quyết. Người mua, sở hữu trái phiếu là chủ nợ với tên gọi trái chủ.
Phá sản là 1 quá trình dài, phức tạp với rất nhiều thủ tục khác nhau, được điều chỉnh bởi Luật Phá Sản.
Khi Tòa án ra Quyết định mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp phát hành Trái phiếu Doanh nghiệp thì các trái chủ là 1 trong các loại chủ nợ khác nhau của doanh nghiệp phá sản. Việc trả nợ cho các chủ nợ được thực hiện theo thứ tự ưu tiên trả nợ; Luật phá sản quy định rõ việc này. Trái chủ có thể thuộc loại chủ nợ có bảo đảm hoặc không bảo đảm. Bảo đảm ở đây có thể hiểu là bảo đảm bằng tài sản, bằng bảo lãnh, bằng cam kết trả nợ thay, hoặc ít nhất có bản án, quyết định của Tòa án, cơ quan tài phán thừa nhận, công nhận quyền đòi nợ. Và dĩ nhiên chủ nợ có bảo đảm luôn có quyền lợi tốt hơn.
Như bài viết đã nêu, thái độ của trái chủ khi sự cố xảy ra là quan trọng nhất. Nên bình tĩnh tìm cách xử lý. Không nên hoảng loạn. Tốt nhất, các chủ nợ nói chung, trái chủ nói riêng, cần hành động sớm, cần có người tư vấn pháp lý, tư vấn tài chính chuyên nghiệp để tìm giải pháp xử lý tốt nhất nhằm bảo đảm quyền lợi.
***Lý Xuân Hải – Chuyên gia Kinh tế – Tài chính
Có thể bạn quan tâm:
Phần mềm CRM kinh doanh online
Bài viết liên quan Khám phá Sales automation in action – cấp độ 1 và 2
|
NextX là nền tảng phần mềm CRM toàn diện nhất dành cho việc chăm sóc và quản lý khách hàng hiện nay. Với hơn 3.000 khách hàng trên toàn quốc, hệ thống con đa dạng nhất thị trường, hệ thống chức năng All-in-One giúp giải quyết được hầu hết các vấn đề doanh nghiệp gặp phải. HỆ THỐNG GIẢI PHÁP HỖ TRỢ >>Giải pháp chính: Phần mềm CRM cho giáo dục đào tạo Phần mềm CRM cho du lịch lữ hành Phần mềm CRM cho vận tải logistic >>Phòng Marketing: >>Phòng kinh doanh: Phần mềm định vị nhân viên thị trường >>Phòng nhân sự: Phần mềm gọi điện cuộc gọi cho telesale >>Phòng hỗ trợ khách hàng: Loyalty App – app chăm sóc khách hàng Phần mềm tổng đài chăm sóc khách hàng Call Center Phần mềm tổng đài ảo Call Center >>Phòng hệ thống phân phối: Phần mềm quản lý hệ thống phân phối HỆ THỐNG GIẢI PHÁP QUẢN LÝ – ĐIỀU HÀNH HỆ THỐNG GIẢI PHÁP BÁN HÀNG |
